Mức lương tối thiểu 2014 sẽ được trình Chính phủ vào đầu tháng 10 tới và sẽ “lấy ở mức hài hòa”. Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và xã hội Phạm Thị Hải Chuyền phát biểu tại phiên họp toàn thể của Ủy ban Các vấn đề xã hội sáng 23.9.

Mức hài hòa là từ 2,3 đến 2,5 triệu, tùy thuộc vào việc “tiếp tục nghiên cứu” của Bộ Lao động.

Vấn đề lương tối thiểu cho người lao động được bàn thảo bởi đại diện 3 bên: Chủ sử dụng lao động, Cơ quan quản lý nhà nước và Tổ chức công đoàn. Theo Bộ trưởng Chuyền: “Mười mấy năm nay, quan điểm giữa người sử dụng lao động, đại diện cho người lao động luôn có sự chênh” (khác biệt).

Đại diện cho người lao động là tổ chức công đoàn luôn nêu yêu cầu “Lương tối thiểu không đáp ứng mức sống tối thiểu là không được”. Phía người sử dụng lao động là DN thì sợ không đáp ứng được dẫn tới những khó khăn, phá sản.

Theo kết quả  khảo sát của Viện Công nhân - Công đoàn, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, dự báo mức sống tối thiểu năm 2014 tại vùng I sẽ là 4,113 triệu đồng/tháng, vùng II là 3,41 triệu đồng/tháng, vùng III là 3,014 triệu đồng/tháng, vùng IV là 2,435 triệu đồng/tháng.

Căn cứ vào khảo sát này, Tổng Liên đoàn đã đề xuất hai phương án mức lương tối thiểu năm 2014. Theo phương án một, mức lương tối thiểu năm 2014 sẽ được điều chỉnh tăng từ 400.000 - 850.000 đồng (khoảng 24-36%) và đáp ứng 77-84% so với nhu cầu mức sống tối thiểu của người lao động. Theo phương án hai, mức điều chỉnh tiền lương tối thiểu tăng từ 350.000 - 750.000 đồng (21-32%), đáp ứng khoảng 75-82% nhu cầu sống tối thiểu.

Tuy nhiên, Hội đồng Tiền lương Quốc gia đã thống nhất phương án đề xuất tăng lương tối thiểu vùng năm 2014 từ 250.000 - 400.000 đồng (tương ứng 15-17%).

“Các DN cả trong và ngoài nước đều rất kêu” - Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền nói. Bà cam kết Bộ sẽ “ tiếp tục nghiên cứu lấy ở mức hài hòa. Vì DN không có người lao động thì không thể phát triển được, nhưng gánh nặng tiền lương cũng gây khó khăn cho DN”.

Chủ nhiệm  Ủy ban các vấn đề xã hội Trương Thị Mai cho rằng: Hội đồng tiền lương hoạt động tốt, có tranh luận, bỏ phiếu và đa số nghiêng về phía người lao động. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh lương là vấn đề trọng yếu nhất để giải quyết cuộc sống, cần được thực hiện không thể chậm lại được, không dừng lại được.

Có thể bạn nghĩ rất đơn giản rằng, cách tốt nhất để nhân viên của mình làm việc hăng hái và năng suất hơn là thường xuyên tăng lương cho họ.

Hãy coi chừng “cái bẫy” tăng lương đó, bởi vì tăng lương cho nhân viên không theo một nguyên tắc nào là việc làm tốn kém và vô nghĩa. Bạn hoàn toàn có thể thúc đẩy nhân viên làm việc tích cực hơn và công ty bạn sẽ thu được lợi nhuận nhiều hơn, nhờ sơ đồ trả lương và chế độ thưởng hợp lý.

Nhiều công ty quy định nhân viên chỉ được nhận một khoản tiền lương nhất định hàng tháng. Quy định này thật đơn giản và dễ hiểu, nhưng lại có vẻ hơi sơ sài. Nhân viên của bạn sẽ làm việc mà không có chút hứng thú nào, chưa kể lượng nhân viên bỏ đi và phải thay thế là rất lớn.

Lại có công ty trả lương theo kiểu thưởng là chính, nghĩa là phần tiền lương sẽ chỉ là tượng trưng, còn thu nhập chính trong tháng là phần tiền thưởng từ khối lượng công việc hoàn thành.

Khi đó, nhân viên sẽ làm việc tốt hơn, bởi vì họ sẽ được nhận rất nhiều phần thưởng khác nhau: thưởng do hoàn thành công việc được giao, thưởng do vượt mức kế hoạch, thưởng do thực hiện được đơn hàng lớn và thuyết phục được người mua trả tiền trước 100%, thưởng do bán được hàng trực tiếp từ kho công ty không cần qua trung gian…

Vậy có thể thấy, khi bạn trả lương cho nhân viên theo một quy định cứng nhắc, bạn chỉ có thể mua được thời gian của họ. Nhưng nếu muốn nhân viên làm việc nhiệt tình và mang lại lợi nhuận tối đa cho công ty, bạn không cần mua thời gian, mà phải mua cho được kết quả công việc của họ. Nhân viên cũng nên biết rằng họ nhận được tiền thù lao vì những công việc nhất định, vì họ đem lại cho công ty những lợi nhuận nhất định.

Nếu công ty không có sơ đồ lương thưởng hợp lý, những nhân viên “khôn ngoan” không sớm thì muộn cũng sẽ tìm cách lấy cho được những khoản tiền này một cách mờ ám.

Bên cạnh việc khuyến khích, động viên thông qua chế độ thưởng, thì việc soạn thảo một hệ thống tăng lương hợp lý cũng giúp bạn dẹp bỏ được những hành vi lạm dụng quyền thế để trục lợi cá nhân (che giấu thu nhập, trộm cắp…)

Có thể thưởng không nhiều, nhưng nên thường xuyên

Như thế nào là thường xuyên? Không thể có câu trả lời duy nhất. Có công ty thưởng nhân viên mỗi tháng, có nơi lại thưởng mỗi quý, nơi lại chọn cách nửa năm thưởng một lần, có chỗ lại gom cả vào để cuối năm tặng luôn thể.

Phần thưởng chia hàng tháng thường giúp cho việc quyết toán sổ sách được tiện lợi hơn, còn nhân viên cũng luôn giữ được sự hăng hái làm việc năng suất hơn vào tháng tiếp theo.

Đối với công ty có 100 nhân viên trở lên, việc trả thưởng mỗi quý hoặc mỗi 6 tháng sẽ hiệu quả hơn. Những công ty thưởng vào cuối năm thường là những đơn vị phần nào phụ thuộc vào lợi nhuận (các công ty kinh doanh, xuất nhập khẩu…).

Phần thưởng cuối năm cũng thường được áp dụng đối với những nhân viên giỏi, ban điều hành và các chuyên gia tài chính, những người trực tiếp liên quan đến việc tăng lợi nhuận cho công ty.

Nguyên tắc phải được mọi người thông qua

Hệ thống lương và thưởng cần phải rõ ràng, minh bạch. Khi một nhân viên biết chắc chắn rằng nếu lao động hiệu quả, anh ta sẽ được nhận khoản tiền thưởng vào cuối năm, vậy thì anh ta sẽ thực sự cố gắng để làm việc tốt hơn.

Nếu bạn cứ thưởng cho nhân viên mà không giải thích là tại sao, thưởng vì cái gì, thì số tiền đó chẳng khác nào để gió cuốn đi. Tiền thưởng cần phải liên quan đến kết quả công việc của nhân viên, vì thế mỗi nhân viên phải biết tại sao anh ta được thưởng.

Nếu phần thưởng chỉ đơn thuần là vì nhân viên “làm việc tốt” thì dần dần phần thưởng không còn là động lực để mọi người làm việc tích cực nữa. Họ chỉ chờ được lĩnh những khoản tiền dễ dãi đó, trong khi họ không cần phải làm việc một cách thực sự có hiệu quả tạo và tất nhiên là họ không hề tạo ra lợi nhuận cho công ty.

Tuy nhiên không phải lúc nào cũng có thể quy sức lao động của nhân viên về các chỉ số có sẵn. Trong trường hợp đó, bạn có thể lập ra những bảng tiêu chuẩn đánh giá chất lượng hoàn thành công việc, giá trị của ý tưởng và những sáng kiến cải tiến trong sản xuất…

Nếu ban lãnh đạo quyết định thay đổi sơ đồ thưởng thì nên làm một cách công khai và chỉ bắt đầu tiến hành sau khi đã chi trả tất cả các khoản lương và thưởng theo sơ đồ cũ. Sơ đồ thưởng mới phải tỏ ra hợp lý, công bằng hơn sơ đồ cũ và nó phải được giới thiệu cho tất cả nhân viên.